-
1 кузгату
перех.1) дви́гать/дви́нуть, задвига́ть; приводи́ть/привести́ в движе́ние; сдвига́ть/сдви́нуть, стро́нуть, тро́гать/тро́нуть с ме́ста; отправля́ть в путькузгатып та булмый — да́же не сдви́нешь
2) шевели́ть, пошевели́ть; дви́гатькулларны да кузгата алмый — не мо́жет пошевели́ть да́же рука́ми
3) поднима́ть/подня́ть (кого-л.), тро́гать/тро́нутьавыруны кузгатмагыз, ятсын — не поднима́йте больно́го, пусть лежи́т
урын җитәрлек, кузгатма — ме́ста всем хва́тит, не тро́гай
4) разбуди́ть; поднима́ть/подня́ть ( с постели)иртәрәк кузгату кансың — ранова́то по́днял (разбуди́л)
5) охот. стра́гивать/стро́нуть, подня́ть с лёжки ( зверя)аюны өненнән кузгату — стро́нуть медве́дя из берло́ги
6) поднима́ть/подня́ть, побужда́ть/побуди́ть (к какому-л. действию, поступку) || подня́тие, побужде́ниехалыкны дошманга каршы көрәшкә кузгату — поднима́ть наро́д на борьбу́ с враго́м
7) вороши́ть, перевора́чивать (сено, солому, ворох зерна, одежды и т. п.)8) перен. поднима́ть/подня́ть, вызыва́ть/вы́звать (крик, шум, хохот; спор)мәсьәлә зур бәхәс кузгатты — вопро́с вы́звал большо́й спор
9) перен. поднима́ть/подня́ть, возбужда́ть/возбуди́ть, буди́ть, вызыва́ть/вы́звать (какие-л. чувства, мысли, воспоминания и т. п. к чему-л.)дәрт кузгату — вы́звать страсть
һәвәслек кузгату — возбуди́ть интере́с (пристра́стие)
10) перен. вызыва́ть/вы́звать повто́рно (какую-л. болезнь), растравля́ть/растрави́ть ( рану), разбереди́тьбаш өянәген кузгату — вы́звать мигре́нь (головну́ю боль)
йөрәк ярасын кузгату — разбереди́ть серде́чную ра́ну
иске яраларны кузгату — растрави́ть (разбереди́ть) ста́рые ра́ны
11) перен. поднима́ть/подня́ть, возбужда́ть/возбуди́ть; затра́гивать/затро́нуть, поста́вить на обсужде́ние || подня́тие, возбужде́ниехалык судында эш кузгату — возбуди́ть де́ло в наро́дном суде́
тәртип мәсъәләсен кузгату — подня́ть вопро́с о дисципли́не
•- кузгатып кую -
2 кузгату
bewegen; rühren; regen; (weiter-)rücken; schiebenачу кузгату zornig machenсүз кузгату aufdringlich redenмәсьәлә кузгату eine Frage f. anschneiden -
3 кузгату
kımıldatmak -
4 кузгату
-
5 тел кузгату
смолча́ть; ума́лчивать/умолча́ть (о чём-л., из-за опасения; по тактическим соображениям и т. п.) -
6 эш кузгату
= эш күтәрү1) стро́ить ко́зни, плести́ интри́ги ( против кого)2) возбуди́ть де́ло (суде́бное) || возбужде́ние де́ла -
7 возбудить
сов.1) ( что) тудыру, кузгату, уяту2) ( кого-что) ярсыту, әсәрләндерү, тәэсирләндерү3) ( кого-что) каршы кую, котырту ( кемгә дә булса каршы)4) ( что) кузгату, күтәрү -
8 йөрәк
сущ.1) анат. се́рдце || серде́чныййөрәк эшчәнлеге — де́ятельность се́рдца
йөрәк тибеше — бие́ние се́рдца; сердцебие́ние
йөрәккә операция ясау — де́лать опера́цию на се́рдце
йөрәк авыруы — серде́чное заболева́ние
йөрәк мускулы — серде́чная мы́шца
йөрәк дарулары — серде́чные лека́рства
2) душа́, се́рдце ( как вместилище чувств человека) || серде́чный, душе́вныйсаф йөрәк — чи́стая душа́
кайнар йөрәк — горя́чее се́рдце
батыр йөрәк — хра́брое се́рдце
таш йөрәк — ка́менное се́рдце
чын йөрәктән — от всей души́, от всего́ се́рдца
йөрәк җылысы — серде́чная (душе́вная) теплота́
йөрәк әрнүе — душе́вная (серде́чная) боль
йөрәк кайгысын уртаклашу — подели́ться душе́вными пережива́ниями
йөрәк хисләрен түгү — излива́ть серде́чные чу́вства
йөрәктәген әйтеп бирү — вы́сказать то, что в душе́ (на се́рдце)
йөрәк ашкына (җилкенә, алгысый) — се́рдце волну́ется
карама беләккә, кара йөрәккә — (посл.) не смотри́ на си́лу, смотри́ в ду́шу (на се́рдце)
3) перен.; ласк. йөрәгем, йөрәккәем се́рдце (ты) моё, душа́ (ты) моя́; ду́шенькаҗавап хатыңны көтәм, йөрәгем — се́рдце (ты) моё, жду отве́тного письма́
4) перен. центр, се́рдце чего-л.атомның йөрәгенә үтеп керү — прони́кнуть в се́рдце а́тома
5) перен. сме́лость, отва́гамондый эшкә алынырга йөрәк кирәк — чтоб бра́ться за тако́е де́ло, нужна́ сме́лость
герой булу өчен беләк тә, йөрәк тә кирәк — (погов.) чтоб стать геро́ем, ну́жно име́ть и си́лу, и отва́гу
•- йөрәк авыруы
- йөрәк алды
- йөрәк букчасы
- йөрәк колакчыгы
- йөрәк өянәге
- йөрәк тоту
- йөрәк уты••йөрәге белән — в душе́
йөрәге боз (салкын) — бесчу́вственный, с холо́дным се́рдцем
йөрәген бозу — си́льно расстро́ить
йөрәген кузгату — взбудора́жить, возбужда́ть
йөрәген телгәләү (яралау) — ра́нить се́рдце кому, чьё
йөрәген телеп алу (телгәләү) — разрыва́ть (раздира́ть) се́рдце на ча́сти
йөрәген эретү — расположи́ть к себе́
йөрәген яулау (яулап алу) — покори́ть се́рдце чьё
йөрәгенә ия булу — владе́ть се́рдцем чьим
йөрәгенә йон (мүк) үскән — се́рдце обросло́ мхом у кого (о вялом, равнодушном человеке)
йөрәгенә чыдый алмыйча — не вы́держав душе́вного поры́ва
йөрәк актарыла — се́рдце (душа́) разрыва́ется
йөрәк (атылып) чыгарга җитү — си́льно волнова́ться (букв. се́рдце гото́во вы́скочить)
йөрәк ачыну — боле́ть душо́й, огорча́ться
йөрәк ачысы — му́ка, у́жас
йөрәк аша үткәреп — глубоко́ прочу́вствовав се́рдцем
йөрәк бәгърем (парәм, маем диал.) — ми́`лый мой, душа́ моя́, серде́чко моё
йөрәк биреп (салып) — вложи́в ду́шу
йөрәк бушату — излива́ть ду́шу, отводи́ть ду́шу; подели́ться го́рем
йөрәк дусты — друг се́рдца; серде́чный друг
йөрәк жу итү — се́рдце ёкнуло
йөрәк җитү — осме́литься, хвати́ть ду́ху
йөрәк җылысы — душе́вная теплота́, и́скренние чу́вства
йөрәк итен ашау (талау, телгәләү) — не дава́ть поко́я, терза́ть; вы́мотать (всю) ду́шу
йөрәк итенә ябышып үсү — всегда́ по́мнить, храни́ть в се́рдце ( о любимом человеке)
йөрәк итенә үтү — быть о́чень мучи́тельным, тя́гостным кому
йөрәк йолкына — см. йөрәк өзгәләнә
йөрәк кабару — беспоко́иться, волнова́ться
йөрәк калмау — см. йөрәге алыну
йөрәк кандырып — с по́лным удово́льствием, с по́лным наслажде́нием
йөрәк киселү — му́читься, изму́читься, истоща́ться/истощи́ться ( от голода); быть о́чень голо́дным
йөрәк кешесе — (о чутком, добром человеке) серде́чный челове́к
йөрәк корты — ирон. сердцее́д
йөрәк кубу (чыгу) — си́льно испуга́ться
йөрәк кузгату — об обострении сердечной боли (от расстройства, сильного волнения)
йөрәк кушканча — по веле́нию се́рдца
йөрәк кымырҗу — испы́тывать чу́вство стра́ха
йөрәк кысылу (ою) — се́рдце щеми́т (но́ет)
йөрәк маен (майларын) имү — обира́ть (ободра́ть) до́чиста, до ни́тки
йөрәк өшү (өшеп китү) — похолоде́ть в се́рдце
йөрәк сере — сокрове́нная та́йна
йөрәк серенә керү — быть посвящённым в сокрове́нную та́йну кого-л.
йөрәк сизү (тою) — предчу́вствовать || предчу́вствие
йөрәк сикерә — се́рдце коло́тится
йөрәк сүзе — серде́чное (душе́вное) сло́во
йөрәк сыза (сыкрый, әрни) — се́рдце щеми́т; се́рдце но́ет; душа́ (се́рдце) боли́т
йөрәк ташу — см. йөрәк кайнау
йөрәк телгәләнә (парә-парә килә) — се́рдце раздира́ется на ча́сти
йөрәк тойгысы (хисе, сагышы) белән — с и́скренним, глубо́ким чу́вством; (всей) душо́й; все́ми фи́брами души́
йөрәк түзми — не те́рпится
йөрәк түрендә — в глубине́ души́ (се́рдца)
йөрәк түрендә йөртү (саклау) — всё ещё по́мнить, не забы́ть
йөрәк тынгысыз кала — се́рдце замира́ет
йөрәк тынычлану — успоко́иться, отлегло́ от се́рдца
йөрәк урыныннан кубу (кузгалу) — си́льно испуга́ться и́ли испы́тывать чу́вство постоя́нной трево́ги
йөрәк үкчәгә китү — душа́ ухо́дит в пя́тки у кого
йөрәк үлү — о беспечном, инертном человеке; см. йөрәк мүкләнү
йөрәк чуарлану — испы́тывать чу́вство волне́ния, беспоко́йства
йөрәк ялгау — закуси́ть, замори́ть червячка́
йөрәк ялкыны — поры́в
йөрәк ярасын кузгату — береди́ть серде́чные ра́ны
йөрәк яргыч — ужа́сный, жу́ткий, душераздира́ющий (о голосе, крике)
йөрәк ярсый (өзгәләнә) — се́рдце разрыва́ется
йөрәк ярылу — см. йөрәк алыну
йөрәк ятмау — душа́ (се́рдце) не лежи́т, не по душе́ (се́рдцу)
йөрәк яшерү — скры́тничать
йөрәккә барып җитү — тро́гать (дойти́) до глубины́ души́ (се́рдца)
йөрәккә басу — (о мастерской игре на музыкальных инструментах, о хорошем пении и пляске), брать (взять, хвата́ть) за́ душу (сердце)
йөрәккә боз булып утыру — оста́вить о́чень неприя́тный оса́док на душе́; лечь свинцо́м на се́рдце
йөрәккә җылы керү — успоко́иться, полегча́ть на се́рдце
йөрәккә кабу (кабыну) — разволнова́ться; разне́рвничаться
йөрәккә кадалу (тию) — заде́ть за живо́е, как нож в се́рдце
йөрәккә кадау — задева́ть (заде́ть) за живо́е
йөрәккә (кара) кан саву (савылу) — се́рдце кро́вью облива́ется
йөрәккә курку йөгерү — см. кот очу
йөрәккә май (кебек) булып яту — как (бу́дто) бальза́м на се́рдце
йөрәккә сеңү — запа́сть в ду́шу
йөрәккә таш булып утыру (яту) — лечь тяжёлым ка́мнем на се́рдце (на ду́шу)
йөрәккә тоз салу — си́льно раздража́ть, расстра́ивать, огорча́ть (печальными, неприятными словами, сообщениями и т. п.)
йөрәккә төен булу — лечь ко́мом на се́рдце
йөрәккә уелу — запа́сть в ду́шу
йөрәккә ук (пычак) булып кадалу — нож в се́рдце кому
йөрәккә үтү — брать за́ душу
йөрәккә чыдый алмау — убива́ться о ком-чём, из-за кого-чего; не находи́ть себе́ ме́ста
йөрәккә якын алу (кабул итү) — принима́ть бли́зко к се́рдцу
йөрәккә ял булу — быть утеше́нием для се́рдца (души́)
йөрәкне алу — си́льно напуга́ть
йөрәкне басу — успоко́ить се́рдце
йөрәкне биреп (салып) — вкла́дывая ду́шу (рабо́тать)
йөрәкне бирү — влюби́ться, согласи́ться на взаи́мную любо́вь
йөрәкне кимерү (тырнау) — быть в постоя́нной трево́ге; скребёт на душе́ (се́рдце);
йөрәкне кисү (кисеп үтү) — вы́звать глубо́кую трево́гу; как (бу́дто) ножо́м резану́ть по се́рдцу
йөрәкне кытыклау (кытыкландыру) — тереби́ть ду́шу, се́рдце ( слегка)
йөрәкне талау — терза́ть ду́шу (се́рдце)
йөрәкне тетрәтү — сотряса́ть се́рдце
йөрәкне тынычландыру — отвести́ ду́шу
йөрәкне тырный (тырнап тора) — на се́рдце скребёт; ко́шки скребу́т на се́рдце (душе́)
йөрәкне учта (уч төбендә) тотып (кысып, йомып) — испы́тывая си́льное волне́ние, трево́гу; с замира́нием се́рдца
йөрәкне эретү — смягчи́ть (растро́гать, уте́шить) се́рдце
йөрәкне өзү (телгәләү) — надрыва́ть (раздира́ть) се́рдце (ду́шу)
йөрәкне өшетә торган — леденя́щий ( взгляд)
йөрәктә саклау (йөртү) — храни́ть в се́рдце (па́мяти)
йөрәктә ут кайнау — о́стро пережива́ть что-л.; ад кроме́шный на душе́ (се́рдце)
йөрәктән авыр таш төшкәндәй булды —ка́мень с души́ свали́лся; отлегло́ от се́рдца
йөрәктән алу — брать (хвата́ть) за́ се́рдце (ду́шу)
салкын колактан ала, сылу йөрәктән ала — (посл.) хо́лод хвата́ет за́ уши, красо́тка берёт за́ сердце
йөрәктән кичерү — си́льно пережива́ть
йөрәктән серләшү — поэт. подели́ться сокрове́нной та́йной, объясня́ться в любви́
йөрәктән төшкән — родно́й, плоть от пло́ти
- йөрәгенә керүйөрәктән чыкмау — быть в па́мяти, не забыва́ться
- йөрәк алыну
- йөрәк кубу
- йөрәк ачысы белән
- йөрәк әрнеткеч
- йөрәк әрни
- йөрәк телгәләнә
- йөрәк парчалана
- йөрәк басылу
- йөрәк тыну
- йөрәк кагу
- йөрәк кайнау
- йөрәк сызу
- йөрәк мае сызу
- йөрәк сызылу
- йөрәк мае сызылу
- йөрәк мүкләнү
- йөрәк өзгәләнә
- йөрәк өзелә
- йөрәк өзгеч
- йөрәк таш булып кату
- йөрәк урынында түгел
- йөрәк яна
- йөрәк ярасы
- йөрәккә керү
- йөрәккә кереп калу
- йөрәккә утыру
- йөрәккә тию
- йөрәккә төшә торган
- йөрәккә үтә торган
- йөрәккә төшү
- йөрәккә үтү
- йөрәккә ут кабу
- йөрәккә ут салу
- йөрәккә ялкын салу
- йөрәккә яту
- йөрәккә ятышлы
- йөрәкне ачу
- йөрәктән чыккан
- йөрәктән әйтелгән -
9 раздразнить
-
10 расшевелить
-
11 вдохнуть
-
12 взвинтить
сов.; разг.( кого-что) каты ярсыту, нык дулкынландыру, кузгату -
13 вызвать
-
14 дразнить
-
15 провоцировать
сов.; несов.1) ( кого-что на что) провокация ясау, котырту; коткы салу (тарату)2) ( что), мед. кузгату -
16 раскачать
сов.1) ( что) тибрәндереп җибәрү, тирбәлдереп җибәрү, атындырып җибәрү, чайкалдырып җибәрү2) ( кого-что) селкү, чайкау, селкеп җибәрүподнять, раскачать и бросить — күтәреп чайкап ташлау
3) ( что) (расшатать) селкетеп какшату, кузгату, селкетеп бушайту4) перен. ( кого-что) кузгату, кузгатып җибәрүего трудно раскачать, очень уж тяжёл на подъём — аны кузгатып җибәрүе кыен, бик инде ул авыр сөякле
-
17 растравить
сов.1) прям.; перен. ( что) ярсыту, ярсытып җибәрү, кузгату; авырттыру2) разг. ( кого-что) (раздразнить) үртәп ярсыту (котырту)3) ( что) спец. ую, ашату ( кислота белән) -
18 растревожить
-
19 расшатать
-
20 шевелить
См. также в других словарях:
кузгалу — (КУЗГАТУ) – 1. Тик тору хәленнән чыгу, селкенү, хәрәкәт итә башлау; кыймылдау 2. Утырган яки яткан урыннан тору яки торып китү. Кая да булса юнәлү, юлга чыгу 3. күч. Ачу, нәфрәт, мәхәббәт һ. б. ш. хис яки уй, фикер туу тур. Авыртуның кинәт көчәеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кубару — 1. Ябышкан, нык береккән нәрсәне аерып алу, җирлегеннән аеру 2. Күтәрү, чыгару (тузан, давыл һ. б.) 3. Кузгату (уй хисләрне). күч. Эш кузгату, зур эшне булдыру 4. күч. Каеру, күп итеп алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күтәрү — (КҮТӘРЕЛҮ) – Нәр. б. югарыга таба торгызу, вертикаль хәлгә китерү; өскә таба карату. Нәр. б. югарырак итү 2. Төшермичә тоту. Иелеп алу, җыеп алу 3. Куптару, туздыру (тузан, кар һ. б.) 4. Әзер бураны мүкләп өю 5. Кузгату, кую (мәсьәләне) 6.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
авыз — 1. Ашкайнату каналының азык кабул итә торган алгы өлеше 2. Эче куыш нәрсәләрнең алгы өлешендәге тишек. Чиләк, стакан һ. б. ш. эче куыш тирән әйберләрнең өске өлеше 3. Көпшәле, каналлы нәрсәләрнең алгы як тишеге 3. Урман, әрәмәлек кебекләрнең чите … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айкау — 1. Дулкыннар ясап болгату 2. Актарып, астын өскә китереп эзләнү 3. Йөреп чыгу, йөреп күп җирләр, юллар үтү әллә ничә урамны айкап чыктым 4. Нәр. б. селтәү, бутау, болгау. Чайкау, селкү. Актарып ташлагандай ярып, кисеп үтү болытларны айкый елдырым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дау — 1. Берәр нәрсә таләп итеп күтәрелгән көчле дәгъва (1,2) дау кузгату. Ызгыш, талаш, гауга дау чыгару 2. күч. Көрәш, сугыш җирдә зур дау алып барабыз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
провокация — 1. Хәвефле, һәлакәтле эшләргә котырту, өндәү; Коткы. Нин. б. хыянәтчел эшчәнлек 2. мед. Авыртуны ясалма рәв. кузгату, көчәйтү 3. Орлыкның шытуын ясалма рәв. тизләтү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәкъдим — и. 1. Берәр нәрсәне хәл итү, тикшерү яки башкару өчен әйтелгән, уртага салынган, алга куелган фикер 2. Кемне дә булса берәр эштә катнашырга яки берәр эш белән шөгыльләнергә чакыру; киңәш. Берәр нәрсәне эшләргә, үтәргә боерык, әмер; берәр эш кушу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тибрәү — 1. диал. Селкү, селкендерү; калтырату, чайкалдыру 2. Күңелгә, хисләргә һ. б. карата: дулкынлату, кузгату 3. Тибрәнү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тудыру — 1. Баланы дөньяга китерү; бәбиләү 2. күч. Үзенең иҗади эше белән берәр нәрсәне (мәс. рухи байлыкларны) барлыкка китерү 3. күч. Берәр кешедә теге яки бу сыйфатларны, үзлекләрне барлыкка китерүгә сәбәпче булу 4. күч. Берәр фикер яки тойгы, берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чакыру — 1. Тавыш яки ишарә белән килергә, якынаерга тәкъдим итү, сорау, кушу 2. Берәр урынга, җиргә нин. б. максат белән килергә тәкъдим итү, үтенү, сорау, кушу. Кунакка килергә кушу, үтенү, сорау 3. Нин. б. эш хәрәкәт башкарырга, берәр эштә катнашырга… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге